)
Eén van die laaggeletterde Enschedeërs is Roxanne Venema (35). Ze werkt sinds 2019 bij de DCW. In 2023 is zij gestart met taallessen Nederlands omdat zij moeite had met sommige woorden. “Ik merkte dat sommige mensen op straat mij uitlachten. Op een dag besloot ik dat het genoeg was. Een collega met dyslexie had taallessen gevolgd en vertelde dat haar taal en spelling een stuk beter was geworden. Dat wilde ik ook. Ik besprak het met mijn teamleider die het een goed idee vond en mij opgaf. De helft van mijn lessen deed ik in werktijd en de andere helft in eigen tijd.”
Via Alifa kreeg zij een taalcoach: Ineke Hofman. “Ineke hielp mij, bijvoorbeeld door samen met mij de krant te lezen. Hoe spreek je woorden uit en wat betekenen ze? En we oefenden met spelling. Wanneer zijn woorden met een ‘ei’ of ‘ij’. Of wanneer een ‘au’ en wanneer een ‘ou’, dat soort dingen.” Na diverse lessen begon Roxanne al verschil te merken.
“Vorig jaar ben ik lid geworden van de bieb en vind ik het nu zelfs leuk om te lezen. Dat had ik sinds 2016 al niet meer gedaan. Ik dacht ‘dat is te moeilijk, laat maar’. Ik prober sneller te lezen zodat ik straks makkelijker Engelse films met mijn vriend kan kijken. De ondertiteling ging altijd te snel voor me. Nu gaat dat een stuk beter. Voor mij is dat echt een overwinning. Ik ben daarin toch anders geworden. Vroeger zei ik ‘ik kan het niet’ en nu zeg ik ‘ik probeer het’. Daar ben ik best trots op. De volgende stap? Ik wil ook beter kunnen rekenen.”
Roxanne is inmiddels door Stichting Lezen en Schrijven uitgeroepen tot Taalheld van Overijssel. Omdat ze, net als de 9 andere Taalhelden uit het land, zelf besloot om wat aan haar laaggeletterdheid te doen. Daarnaast is ze door wethouder Arjan Kampman ook tot Taalambassadeur benoemd.
Wanneer ben je laaggeletterd?
Volgens de definitie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zijn mensen onder het niveau 2F laaggeletterd. Dit niveau is ongeveer gelijk aan het eindniveau van het VMBO of mbo-niveau 2/3. Voor personen die Nederlands als tweede taal leren, wordt een andere schaal gehanteerd. Hier gaat het dan om niveau B1.
Waar hebben laaggeletterden moeite mee?
Simon: “Laaggeletterde inwoners hebben moeite met het invullen van formulieren van de Belastingdienst, het lezen van straatnaamborden, het reizen met het openbaar vervoer, het voorlezen van hun kinderen, pinnen en digitaal betalen en het lezen van bijsluiters. De meeste laaggeletterden hebben werk waar ze maar beperkt hoeven te lezen, schrijven, rekenen of te werken met een computer. Door daarnaast gebruik te maken van hun creativiteit en netwerk weten zij zich vaak lange tijd prima te redden. Toch bestaat de kans op problemen. Vooral als de bekende wereld snel verandert. Bijvoorbeeld als er veranderingen op het werk plaatsvinden, nieuwe (digitale) ontwikkelingen in de samenleving worden ingevoerd, de gezinssituatie wijzigt, of de gezondheidssituatie verandert waardoor contact met de medische wereld belangrijk wordt.”
Hoe ziet de Enschedese aanpak van laaggeletterdheid eruit?
“We bieden in onze aanpak ondersteuning aan inwoners in alle fases van hun leven", vervolgt Simon. “Dit doen we onder andere door inhoudelijke scholingsprogramma’s aan te bieden, sinds kort ook via het project ikletterop.nl. Het stimuleren van participatie loopt hier als rode draad doorheen.”
Om laaggeletterdheid zoveel mogelijk te voorkomen helpen we de jeugd bij de ontwikkeling van hun basisvaardigheden. Hiermee geven we zoveel mogelijk inwoners de beste kansen in de samenleving.
We bieden laaggeletterden goede mogelijkheden om alsnog aan hun basisvaardigheden te werken, bijvoorbeeld door een cursus te volgen. Hiermee kunnen mensen hun zelfstandigheid en zelfvertrouwen verhogen.
We zijn aan de slag om problemen in het dagelijks leven als gevolg van laaggeletterdheid te minimaliseren. We nemen zoveel mogelijk drempels weg om zo toch mee te kunnen doen. Zo geven we mensen een waardig bestaan, ook als vaardigheden verhogen niet (meer) lukt. Bijvoorbeeld door als gemeente Direct Duidelijk te communiceren en gebruik te maken van passend beeldmateriaal.
Wat is de impact van Twentse taaltrajecten op de maatschappelijke positie van deelnemers?
Het onderzoek van prof. dr. Maurice de Greef over de periode
2022-2023 laat het volgende beeld zien:
Ongeveer 56% van de deelnemers past beter zijn of haar taalvaardigheden toe in de praktijk.
Daarnaast ervaart 35% tot 45% van de deelnemers dat zij een betere plek in de samenleving hebben gekregen met betrekking tot vrijwel alle variabelen van sociale inclusie. Deelnemers ontmoeten bijvoorbeeld meer mensen, ondernemen meer, zijn assertiever geworden, nemen meer deel aan natuur- en sportactiviteiten en hebben een betere arbeidsmarktpositie.
Ook stroomt ongeveer 34% van de deelnemers door naar een vervolgopleiding of een ander leertraject of oriënteert zich daarop.
Als je een vergelijking maakt met de resultaten van het landelijk onderzoek spreken we over een goed Twents resultaat. In Twente verbeteren meer deelnemers de taal en krijgen zij een betere plek in de samenleving en op de arbeidsmarkt in vergelijking met andere trajecten uit het land.
Ikletterop.nl
In februari 2024 is de campagne ‘Ikletterop’ gelanceerd. Simon is, namens de gemeente, één van de samenwerkingspartners. “Via ikletterop.nl kunnen laaggeletterden op een toegankelijke manier deelnemen aan een traject op maat. Zodat iedereen de kans krijgt op een betere positie in de maatschappij. De aanwas van kandidaten is vanaf maart goed op gang gekomen; er zijn zelfs wachtlijsten voor intakes. In april waren er vanuit heel Twente 226 kandidaten aangemeld en 114 deelnemers in traject. We kunnen op basis van de eerste deelnemers hoopvolle verwachtingen uitspreken.”
Zij hebben zich verbonden aan dit maatschappelijke punt en leveren een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van laaggeletterdheid in Twente.
)
*De content is gerealiseerd door Paulien Boven. Ikletterop.nl heeft toestemming om dit artikel te publiceren.
